🗓️ समयगत पृष्ठभूमि
अक्टोबर ३, २०८१ (२०२४) मा नेपाल विद्युत् प्राधिकरण (NEA), भारतको NTPC Vidyut Vyapar Nigam (NVVN) र बंगलादेशको Bangladesh Power Development Board (BPDB) बीच त्रिपक्षीय विद्युत बिक्रीसम्बन्धी सम्झौता भयो। यसले नेपाल–भारत–बंगलादेशलाई जोड्ने अतिक्रमणीय रूपले बिजुली व्यापारको मार्ग प्रशस्त गर्यो Wikipedia+8Kathmandu Post+8Kathmandu Post+8।
नवम्बर १५, २०८१ (२०२४) मा नेपालले ४० MW बिजुली एकदिन भित्र बंगलादेशमा निर्यात गरी ऐतिहासिक सुरुआत गरेको थियो—सनिबारको आधा दिन मात्रै संचालन भयो, जसले ४७०,००० यूनिट बिक्री र USD 30,080 राजस्व ल्यायो, तर BPDB ले हालसम्म भुक्तानी गरेका छैनन् Kathmandu Post।
⚙️ निर्यात र पुनःसुरु
जुन १५, २०२५ रातिदेखि NEA ले ४० MW बिजुली निर्यात पुनः सुरु गरेको छ, जसको लागि बंगलादेशले Letter of Credit (LC) खोल्नुपर्ने प्रक्रिया पूरा गरेको थियो ।
LC ढिलाइका कारण गत वर्ष निर्यात रोकिएको थियो; यसपालि स्पष्ट भुक्तानी प्रक्रिया अपनाएर निर्यात सुरु गरिएको हो Reddit+2Reddit+2Kantipur+2।
📐 प्राविधिक मार्ग र प्रचारित सम्झौता
बिजुली नेपालको Trishuli (18.60 MW) र Chilime (21.40 MW) जलविद्युत् परियोजनाबाट उत्पादन भएर भारतको Dhalkebar–Muzaffarpur 400 kV लाइन हुँदै भारतको Muzaffarpur भन्दा Behrampur र त्यसपछि Bheramara (बंगलादेश) सम्म पुर्याइन्छ Business Standard+8Kantipur+8Kantipur+8।
Central Electricity Authority, India ले यी परियोजनाबाट निर्यात योग्य ४० MW तकको उत्पादनलाई २०२९ अक्टोबर २ सम्मको लागि स्वीकृति दिएको छ ।
💲 आर्थिक मूल्य र अवधि
NEA द्वारा पाँच वर्षको लागि प्रति युनिट 6.40 अमेरिकी सेन्स (USD) दर निर्धारण गरिएको छ; LC द्वारा डलरमा भुक्तानी गरिनेछ Reuters+12Kathmandu Post+12Nepal Monitor+12।
पाँच महिनाको रसाउने समयमा (जुन १५ – नोभेम्बर १५) अनुमानित 146.88 मिलियन यूनिट (146.88 GWh) निर्यात हुने अपेक्षा छ, जसले करिब रु १.२९ अर्ब (~USD ९.२ मिलियन) राजस्व ल्याउनेछ Online Khabar+1Nepal News+1।
🌍 क्षेत्रीय प्रभाव र महत्त्व
यो Nepal को पहिलो पटक भारत बाहिर, अर्थात् कुनै तेस्रो मुलुकमा बिजुली निर्यात गर्ने ऐतिहासिक कदम हो ।
त्रिपक्षीय समझौताले South Asia मा ऊर्जा एकीकरणलाई गति दिएको छ। भारतले ऊर्जा मध्यस्थको रूपमा भूमिका खेल्दै नेपाल र बंगलादेशलाई जोड्न सहयोग पुर्याएको छ ।
Nepal अहिले उत्पादन क्षमता 3,000 MW भन्दा बढी रहेको बताइएको छ (95% जलविद्युत्), र SJVN द्वारा निर्माणाधीन Arun‑3 (900 MW) परियोजनाले थप निर्यात सम्भावना खोल्दैछ Reuters+1Nepal Monitor+1।
यस परियोजनाले विद्युतीय निर्यातमार्फत विदेशी मुद्रा आम्दानी, जलविद्युत् क्षमताको उपयोग, र ऊर्जा कूटनीतिमा महत्त्वपूर्ण योगदान प्रदान गरेको छ।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन ३, २०८२
