काठमाडौं । राष्ट्रपति मार्फत संवैधानिक परिषद्सम्बन्धी अध्यादेश जारी भएको केही घण्टामै सरकार निर्वाचन आयोग र अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा पदाधिकारी नियुक्तिको तयारीमा सक्रिय भएको छ। मंगलबार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले अध्यादेश जारी गर्न राष्ट्रपतिलाई सिफारिस गरेको थियो।
हाल निर्वाचन आयोगमा प्रमुख आयुक्तसहित दुई पद रिक्त छन्। प्रमुख निर्वाचन आयुक्त र एक आयुक्त नहुँदा आयोगको नेतृत्व अपूरो बनेको छ। यस्तै, अख्तियारका आयुक्त किशोर सिलवाल २३ मंसिरमा ६५ वर्षे उमेरहदका कारण अवकाशबाट जाने भएकाले त्यहाँ पनि रिक्तता उत्पन्न हुँदैछ। संवैधानिक व्यवस्थाअनुसार, पद खाली हुनुभन्दा एक महिना अघि नै नयाँ नाम सिफारिस भइसकेको हुनुपर्छ।
यसअघि जारी गरिएको परिषद्सम्बन्धी अध्यादेश निष्क्रिय भएपछि कानुनी अन्योल सिर्जना भएको थियो। नयाँ अध्यादेशमा परिषद् बैठकमा उपस्थित सदस्यहरूको बहुमतलाई निर्णायक मान्ने व्यवस्था राखिएको छ। परिषद्को ६ सदस्यीय संरचनामा प्रमुख प्रतिपक्षी दलको नेता नहुँदा सभामुख देवराज घिमिरेले असहयोग गर्न सक्ने मूल्यांकनका आधारमा गणपूरक संख्या र निर्णय प्रक्रियामा संशोधन गरिएको सरकार–सम्बद्ध स्रोत बताउँछ।
अध्यादेशमा संसदीय सुनुवाइसम्बन्धी नयाँ व्यवस्था पनि थपिएको छ। अहिले नियुक्त हुने पदाधिकारीले आगामी निर्वाचनपछि प्रतिनिधिसभा गठन भएपछि मात्रै संसदीय सुनुवाइको सामना गर्नुपर्नेछ। सुनुवाइमा अनुमोदन नपाए उनीहरूको पद स्वतः समाप्त हुनेछ।
मन्त्रिपरिषद् स्रोतका अनुसार सरकारले विशेष रूपमा निर्वाचन आयोगलाई प्राथमिकतामा राखेर यो प्रक्रिया अघि बढाएको हो। ‘कार्यबाहक प्रमुख आयुक्तले निर्वाचन गराउने मिसाल नभएकाले आयोगलाई सक्षम बनाउनु सरकारले अत्यावश्यक ठानेको हो,’ मन्त्रालय स्रोतको भनाइ छ।
प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीले बुधबारको सर्वदलीय बैठकमा पनि निर्वाचन आयोगलाई सबल बनाउने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दै, ‘निर्वाचन आयोगको सुदृढीकरण आगामी निर्वाचनका लागि अनिवार्य पूर्वशर्त हो,’ भनेकी थिइन्।
अब सरकारसँग दुई विकल्प छन्—
१) कार्यबाहक प्रमुख निर्वाचन आयुक्त रामप्रसाद भण्डारीलाई प्रमुख आयुक्त बनाएर बाँकी दुई आयुक्त सिफारिस गर्ने,
अथवा,
२) नयाँ प्रमुख आयुक्तसहित एक अतिरिक्त आयुक्त सिफारिस गर्ने।
अख्तियारमा आगामी रिक्तता नजिकिँदै गएकाले त्यहाँ पनि समानान्तर रूपमा नयाँ नियुक्तिको तयारी भइरहेको सरकारको तर्फबाट जनाइएको छ।
प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर ४, २०८२
