मोरङ : झापा र इलामको सुखानी खण्डमा पर्ने स्थानमा २०२९ फागुन २१ गते नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनका अगुवाहरूलाई तत्कालीन पञ्चायत सरकारले गोली हानी हत्या गर्यो । २०२९ कार्तिकमा पक्राउ गरेका रामनाथ दाहाल, नेत्र घिमिरे, कृष्ण कुइँकेल, वीरेन राजवंशी र नारायण श्रेष्ठ कारागार सार्ने वहानामा सुखानीमा लगेर हत्या गरेको थियो ।
कम्युनिष्ट आन्दोलनको बीजारोपण गर्ने उक्त घटना ‘झापा काण्ड’का नामले चर्चित छ । सरकारले उनीहरूको योगदानको कदर गर्दै शहीद पनि घोषणा गरेको छ । शहीदप्रति सम्मान व्यक्त गर्न प्रधानमन्त्री तथा नेकपा अध्यक्षद्वय केपी शर्मा ओली र पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ सुखानी नै पुगे । मंगलबार आयोजित कार्यक्रममा प्रधानमन्त्रीले पाँचै शहीदको प्रतिमामा माल्यार्पण गरे । यसअघि कुनै पनि सरकार प्रमुख सो स्थानमा पुगेका थिएनन् । त्यहाँ आयोजित कार्यक्रममा प्रधानमन्त्री ओलीले आफू पनि झापा आन्दोलनको जिउँदा योद्धा भएको प्रष्ट पारे ।
झापा आन्दोलन र सुखानीमा मारिएका शहीदहरूलाई स्मरण र सम्मान गर्दै गर्दा सरकारले भने धनकुटाको छिन्ताङ काण्डलाई बिर्संदै गएको छ । २०३६ कार्तिक २५ गतेदेखि कार्तिक २९ गतेको बीचमा धनकुटाको छिन्ताङमा मारिएका शहीदप्रतिको सम्मानमा सरकारलाई कन्जुस्याइँ मात्र गरेको छैन, अघिल्लो सरकारले गरेको निर्णयलाई पनि आत्मसात गरेको छैन ।
कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई नै आत्मसात गर्दै पूर्वमालेको नेतृत्वमा भएको पञ्चायतविरोधी अभियानलाई सहयोग गरेको आरोपमा धनकुटा छिन्ताङ र आँखीसल्लामा मारिएका १६ जना शहीदलाई सरकारले उपेक्षा गरेको छ । तत्कालीन राजाको धनकुटा आउने पूर्वसन्ध्यामा पञ्चायतविरोधी गतिविधि गरेको आरोपमा गाउँका किसानको तत्कालीन सरकारले हत्या गरेको थियो ।
पञ्चायती शासकले त्यस बेला पुत्रमान राई, गोपाल आनन्द राई, भैरव खालिङ राई, रणध्वज पुमा राई, श्रीमाया राई, लाखमान साभधु राई, गंगाबहादुर राई, धनवीर दमाईंको हत्या गरेको थियो । त्यस्तै, गम्भे दमाईं, टंकबहादुर विक, चन्द्रबहादुर दमाईं, बलबहादुर खत्री, रामकुमारी राई, झगेन्द्र राई, केशरमान राई र गणेशबहादुर विकले समेत सहादत प्राप्त गरेका थिए ।
एकै उद्देश्य र लक्ष्यमा होमिएकाहरूप्रति विभेद गरिँदा दुःख लागेको नेकपाका केन्द्रीय सदस्य हेमराज भण्डारी बताउँछन् । कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री भएको बेला छिन्ताङ काण्डमा मारिनेलाई शहीद घोषणा गरिए पनि त्यो कागजमै सीमित भएको भण्डारीको भनाइ छ । ‘त्यतिबेला शहीद घोषणा गर्ने निर्णय भएको थियो तर त्यो कागजमा सीमित भयो’, भण्डारीले भने, ‘अहिले पनि हामीले पहल गरिरहेका छौँ, सरकारको निर्णय आउन बाँकी छ ।’
धनकुटाबासीको पहलमा केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री भएपछि छिन्ताङ काण्डमा मारिनेलाई शहीद घोषणा, शहीदका परिवारलाई राहतलगायतको विषयमा फेरि छलफल र पहल सुरु गरिएको छ । नेकपा केन्द्रीय सदस्य भण्डारीले उक्त विषयमा प्रधानमन्त्री ओली, पार्टी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल, गृहमन्त्री रामबहादुर थापा बादल र अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडालाई ध्यानाकर्षण गराइसकेको बताए । ‘छिन्ताङको सन्दर्भमा फाइल प्रधानमन्त्री कार्यालयमा पुगेको थाहा छ’, भण्डारीले भने, ‘प्रधानमन्त्रीज्यूले पनि वास्तविक शहीदलाई शहीद घोषणा गर्ने कुरामा सरकारले कन्जुस्याइँ नगर्ने बताउनुभएको छ । हेरौँ अब सरकारले के गर्छ ?’
प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन २१, २०७५
-1732776560.jpg)
