इलाम : लोपोन्मुख लेप्चा जातिको संस्कृति र भाषा जोगाउन यहाँस्थित रोङ गाउँपालिकाले अब विद्यालयमा रोङ (लेप्चा जातिको मातृभाषा) भाषा पढाउने भएको छ ।
बोलीचालीमा मात्र प्रयोग हुने भाषालाई औपचारिक बनाउँदा पछिल्लो पुस्तामा समेत भाषाको ज्ञान बढ्ने भएकाले गाउँपालिकाले विद्यालयमा पढाउने तयारी थालेको हो । गाउँपालिकाले भाषा पढाउन पाठ्यक्रम तयारी सुरु गरे पनि शिक्षक अभाव भएपछि आउँदो वर्षदेखि मात्र सुरु गर्ने भएको हो ।
स्थानीयस्तरमा विद्यालय शिक्षाका लागि भाषाको शिक्षक अभाव हुँदा यस वर्ष पढाइ हुन नसकेको गाउँपालिका अध्यक्ष शमसेर राईले जानकारी दिए । स्थानीयस्तरमा भाषाको ज्ञान भएको शिक्षक नभएपछि गाउँपालिकाले भारतका लेप्चा समुदायको पहुँच भएको क्षेत्रबाट शिक्षक ल्याउने तयारी हुँदै रहेको अध्यक्ष राईको भनाइ छ ।
हामी भारतीय क्षेत्र दार्जिलिङ, सिक्किमबाट भाषा बढाउने शिक्षक ल्याउँदैछौँ , अध्यक्ष राईले भने, कम्तीमा पनि १ देखि ५ कक्षासम्म पढाउन सक्ने भए हुन्छ सुरुमा । भारत भ्रमणका क्रममा भारतीय लेप्चा विद्यालयको बारेमा बुझेको र आफ्नो क्षेत्रमा समेत भाषा पढाउन सकिने बुझेपछि सो काम सुरु गरिएको अध्यक्ष राईले बताए ।
भारतमा लेप्चा भाषाकोे पाठ्यपुस्तक तयार भई उच्च तहसम्म अध्ययन भइरहेको छ । सङग्रहालय निर्माण सुरु गाउँपालिकाले लेप्चाको संस्कृति जगेर्ना गर्न २० वर्षे कार्यनीतिक योजना निर्माण गरेको छ । गाउँपालिकाले योजनाअन्तर्गत सोही समयभित्र लेप्चा सङ्ग्रहालय र लेप्चा खाद्यान्नको होमस्टे (घरबास) समेत निर्माण गर्न लागेको छ ।
आउँदो पाँच वर्षभित्रमा सङ्ग्रहालय निर्माण सकिने गरी काम भइरहेको गाउँपालिकाले जनाएको छ । लेप्चाको सामग्री मात्रै राखेर सङ्ग्रहालय बनाउने काम त सहज छ तर हामी त्यो भन्दा व्यापक तरिकाले निर्माण गर्ने छौँ , राईले भने, सङ्ग्रहालय बनाउँदा उनीहरुको परम्परा नमर्ने र कस्तो वस्तु प्रयोग गर्दा सहज हुन्छ त्यसबारेमा विज्ञ टोलीसित छलफल गरेर हामी सङ्ग्रहालय निर्माणमा लाग्नेछौँ ।
रोङ गाउपालिकाको ६ वटै वडामा गरेर जम्मा २३४ घरधुरी लेप्चा परिवारको बसोबास रहेको छ । उनीहरुमध्ये २२४ घर बौद्ध धर्मावलम्बी र १० घर इसाई धर्म मान्ने गर्दछन् । तथ्याङ्कअनुसार रोङ गाउँपालिकामा ५३७ पुरुष र ५२३ महिला गरी लेप्चाको जनसङ्ख्या रहेको छ । नेपालमा कुल लेप्चाको जनसङ्ख्याको २८ दशमलव ९० प्रतिशत रोङ गाउँपालिकामा बसोबास रहेको तथ्याङ्कले देखाएको छ । -रासस
